16 Nisan 2020 tarihinde TBMM’de kabul edilen ve 17 Nisan 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 7244 sayılı torba yasa ile pek çok değişiklik yapılmıştır. Ancak bu değişikliklerden en önemlisi ve keza en çok merak edileni sosyal medyada da çokça konuşulan “ işten çıkarma yasağı” olmuştur.

Oysa söz konusu kanunda işçi- işveren ilişkisi ve geniş anlamda iş hukuku adına pek çok düzenleme yer almakta olup bu yazımız ile kanunun getirdikleri hakkında geniş çerçevede bilgilendirme yapmak istedik.

Kanunun özellikle 7, 8 ve 9. Maddeleri vd. ışığında;

-Torba yasa uyarınca; işverenlere üç ay süreyle iş akdini fesih yasağı ( işten çıkarma yasağı)  getirildi. Cumhurbaşkanı’na ise fesih yasağını altı ay süreyle uzatma yetkisi verildi. Bu düzenlemeye karşın ise aynı yasada işverenlere; çalışanlarını ücretsiz izne çıkarabilme hakkı da tanındı. (“Bu kanun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesi, COVİD-19 salgın hastalık neticesinde kamu yararının gerektirmesi nedeni ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25’inci maddenin birinci fıkrasının ikinci bendinde gösterilen sebepler dışında( Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller vb nedeniyle fesih) işveren tarafından feshedilemez. Fesih yasağı uygulanan hallerde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında belirlenen fesih yasağı süresini altı aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir'' )

-Yasaya göre ücretsiz izindekilere, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan günlük 39,24 Türk Lirası ödemesi yapılması da öngörüldü. (Ancak 30 gün üzerinden ödeme yapılsa da ücretsiz izne çıkarılmış bir kişi için aylık yaklaşık sadece 1.177,00 Türk Lirası ödeme yapılacak.)

-15 Mart 2020’den sonra işten çıkartılan ve işsizlik maaşı alamayan işçilere de aynı şekilde İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödeme yapılması öngörüldü(“ …herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz”.)

-Coronavirüs ( Covis-19) adlı virüs nedeniyle işverenlerin yaptıkları kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecek ve işverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir şeklinde düzenlemeye gidildi.

 

Salgın hastalık sürecinde hızlı düzenlemeler ile hastalığın ekonomik ve hukuksal açıdan etkisinin azaltılması için pek çok düzenleme yapıldı. İlgili düzenlemeler ile işçi ve işveren açısından en az hasarla söz konusu sürecin atlatılması bizlerin de temennisidir.  Bu süreçte İş Hukuku Kapsamında Mücbir Sebep, Ücretsiz İzin, Esnek Çalışma Modelleri, Kısa Süreli Çalışma ve Uzaktan Çalışma Halleri; Kısa Çalışma Ödeneği ve Başvuru Usulü; İcra ve İflas Kanunu md. 330 Hükmü, 2279 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, Uygulanması ve 6183 Sayılı Kanun Çerçevesindeki Alacaklar, Hakkında Açılmış İcra Takibi/ Takipleri Bulunan Çalışanın Maaş Kesintisin Devam Edeceğine İlişkin Adalet Bakanlığı Değerlendirmesi, Çekte İbraz Süreleri Açısından 7226 Sayılı Kanun başlıklı yazılarımızı da sürecin takibi açısından incelemenizi tavsiye ederiz.

 

İLGİLİ KANUN METNİ;

MADDE 7 – 4447 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 24 – Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.

Birinci fıkra kapsamında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır.

Bakanlık, nakdi ücret desteğine ilişkin ödeme usul ve esaslarını belirlemeye ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkilidir.” ( Yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.)

MADDE 8 – 4447 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 25 – Yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.” (Madde 8 ile, 4447 sayılı kanuna geçici 25. Madde eklenmiş olup, 8. Madde 29/02/2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayımı ( 17 Nisan 2020) tarihinde yürürlüğe girmiştir.)

MADDE 9 – 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 10 – Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.

Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.

Cumhurbaşkanı birinci ve ikinci fıkrada yer alan üç aylık süreleri altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.” ( Yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.)